پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی

مختار جلالی پژوهشگر حوزه سلول‌های بنیادی گفت: فرآورده‏های حاصل از عملکرد ثانویه گیاهان، از گران‌بهاترین ترکیبات شیمیایی هستند. ارزش برخی از داروهای گیاهی از جمله تاکسول به اندازه‏‌ای است که هر گرم آن‏ قیمت چند هزار دلاری دارد.

داروهای ضدسرطان با منشا گیاهی

تاکسول یا پاکلیتاکسل، یک دی ‏ترپنوئید پرکاربرد ضدسرطان است که به واسطه متابولیسم ثانویه درختان سرخدار تولید می‏شود. تنها مقادیر محدودی از تاکسول و سایر متابولیت ‏های وابسته که با عنوان تاکسوئیدها شناخته می شوند، از منابع در دسترس کنونی قابل دست‏یابی است. اخیرا کروناتین و سیکلودکسترین به عنوان الیسیتورهای بسیار موثر بر متابولیسم ثانویه در کشت سلول‏ های گیاهی شناخته شده ‏اند.

وی با اشاره به ارزش افزوده بالای داروهای گیاهی با منشأ ضد سرطان گفت: ارزشمندی چون تاکسول، وین بلاستین، وین کریستین، کامپتوتسین، پودوفیلوتوکسین و آجمالیسین از مهم‏ترین داروهای ضدسرطان با منشا گیاهی هستند که در این میان تاکسول و ترکیبات هم‏ خانواده آن یعنی تاکسان ‏ها از اهمیت ویژه ‏ای برخوردارند.

رشد بازار داروهای مشتق شده از گیاهان

جلالی از ارزش بالای این داروهای گیاهی نسبت به ماده خام اولیه گفت و ادامه داد: ارزش این داروها، به اندازه‏‌ای است که هر گرم از آنها قیمت چند هزار دلاری دارد. بر اساس آمارهای موجود، ارزش بازار جهانی داروهای مشتق شده از گیاهان در سال 2002 و در حالی که ایالات متحده آمریکا بیش از 50 درصد این بازار را به خود اختصاص داده بود، با رشدی معادل 2/6 درصد نسبت به سال پیش از آن، به 7/13 میلیارد دلار افزایش یافت.

روند رو به رشد این بازار هم‏ چنان ادامه داشت به طوری که این مقدار در سال 2007 به رقمی معادل 8/18 میلیارد دلار رسید و آن‌طور که این پژوهشگر حوزه سلول‌های بنیادی عنوان می‌کند، انتظار می‏ رود ارزش جهانی این بازار تا سال 2050 میلادی به حدود 5 تریلیون دلار برسد. فرآورده ‏های حاصل از متابولیسم ثانویه گیاهان جزو گرانبهاترین ترکیبات شیمیایی هستند. امروزه با استفاده از سیستم‏ های کشت سلولی می ‏توان متابولیت‏ های ثانویه را در شرایط آزمایشگاهی تولید کرد.

پژوهشگر حوزه سلول‌های بنیادی به حمایت از پژوهش‌های این حوزه اشاره کرد و گفت: این فرایند علمی و فناورانه که آینده ای درخشانی را به لحاظ تولید ثروت و همچنین دانش پزشکی در اختیار کشورها قرار می دهد، از جمله اولویت های پژوهشی و تحقیقاتی ستاد توسعه علوم و فناوری های سلول های بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری محسوب می شود.

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری